05 Eylül 2024 17:42
‘Tüketicilerimiz yasal haklarını kullanmalı’
TÜKODER Gölcük Şubesi Başkanı Rıdvan Salman, ayıplı mal veya hizmetler karşısında tüketicinin hakları ve Tüketici Hukukunda Cayma Hakları konuları hakkında bilgilendirmede bulundu. Salman, “Tüketicilerimiz, bir haksızlık karşısında yasal haklarını muhakkak kullanmalı” dedi
Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKODER) Gölcük Şubesi Başkanı Rıdvan Salman, yaptığı açıklamada “Tüketici kavramı; en yalın haliyle ticari bir amaç güdülmeden bazı temel ihtiyaçların giderilmesi, bazen de tamamen keyfi bir şekilde bir şeyleri tüketme halinden gelmektedir. Tüketicinin korunması, tüketim sürecinin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Toplum ve toplumu oluşturan insanlık var oldukça tüketim süreci ve buna bağlı gelişen bazı sorunlar da kaçınılmaz olacaktır. Buna bağlı olarak tüketiciye sunulmuş “temel tüketici hakları” mevcuttur. Bu haklar şöyledir; Temel İhtiyaçları Karşılama Hakkı, Sağlık ve Güvenliğin Korunması Hakkı, Ekonomik Çıkarların Korunması (Tercihte Bulunma Hakkı), Bilgi Edinme (Bilgilendirme Hakkı), Eğitilme Hakkı, Tazmin (Zararların Giderilmesi Hakkı), Örgütlenme ve Temsil Edilme (Sesini Duyurma Hakkı) ve Temel Tüketici Hakları” dedi.
‘SATICI, MAL VEYA SUNDUĞU HİZMETİ SATMAKTAN KAÇINAMAZ’
Açıklamalarını sürdüren Salman, “Tüketiciyi koruyucu kanunlardaki düzenlemelere bakıldığında bu düzenlemelerin bazen tüketiciye; bazen de tüketici işlemine dayalı olduğu görülmektedir. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, her türlü tüketici işlemi ile tüketiciye yönelik uygulamaları içerir. Tüketici işlemi, mal veya hizmet piyasalarında gerçek ve tüzel kişiler ile tüketiciler arasında kurulan her türlü sözleşme ve hukuki işlemi ifade eder. Tüketici sözleşmeleri ise karşılıklı mal ve hizmet arzını amaçlayan ve taraflardan biri tüketici olan sözleşmeler olarak tanımlanır. Satıcı, mal veya sunduğu hizmeti satmaktan kaçınamaz. Bu durum istisnalar saklı kalmak kaydı ile 6502 Sayılı Kanun ile hüküm altına alınmış olduğu gibi genel hükümler nazarında 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu ile de hüküm altına alınmıştır. Aynı zamanda bazen tüketicilere sipariş edilmemiş mallar da gönderilebilmekte veya sipariş edilebilmektedir. Böyle bir durum söz konusu olduğunda da tüketiciye karşı herhangi bir hak ileri sürülmesi mümkün değildir ve tüketicinin malı geri göndermek ya da muhafaza etmek gibi herhangi bir yükümlülüğü de bulunmamaktadır. Tüketicinin sipariş etmediği maldan veya iradesi ile talepte bulunmadığı hizmetten kaynaklı bir yükümlülüğü bulunmadığı gibi söz konusu bu mal veya hizmeti kullanmış olması bile sözleşmeye yönelik “kabul beyanı” olarak yorumlanamaz” ifadelerini kullandı.
‘SORUMLULUK SÖZ KONUSU OLMAZ’
Salman, “Ayıplı Mal veya Hizmetler Karşısında Tüketicinin Hakları Nelerdir? Ayıbın taşıdığı nitelik açısından ayıp türleri; maddi ayıp, hukuki ayıp ve ekonomik ayıptır. Ayıplı mal, tüketiciye teslim edilen malın taraflarca kararlaştırılmış halinden farklı olması ya da objektif olarak sahip olması gereken hususları taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır. Mal veya hizmette herhangi bir ayıp bulunması, ayıbın mal veya hizmetin değerini düşürmesi, malın tüketiciye teslimi sırasında bir ayıbın mevcut olması, tüketicinin ayıbı bilmemesi, ayıbın ispat edilmesi ve ayıbın belirli süreler içinde ileri sürülmesi durumunda mal ve hizmet sunanlar için çeşitli sorumluluklar gündeme gelir. Bu tür durumlarda sorumluluğu olanlar; satıcılar, kredi verenler, sağlayıcılar, üreticiler ve ithalatçılardır. Tüketiciye karşı sorumlu olan kişilerin, sorumlu tutulabilmeleri için çeşitli koşulların bulunması gerekir. Sorumluların ayıplı mal veya hizmetlerden dolayı taşıdıkları sorumluluktan kurtulabilmesi için, tüketicinin bu ayıbı satım öncesinde bilmesi gerekir. Eğer ayıp tüketiciye, malın üzerinde veya ambalajında ya da satış belgelerinde bildirilmiş ise sorumlular için herhangi bir sorumluluk söz konusu olmaz” dedi.
‘TÜKETİCİ BU HAKKINI ZAMANAŞIMINA UYGUN KULLANMALI’
Salman, “Tüketici işlemlerine konu edilen malın ayıplı çıkması durumunda, tüketicilerin sahip oldukları haklar, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 11. maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu haklar; Sözleşmeden dönme, Ayıp oranında indirim isteme, Ücretsiz onarım, misliyle değişim isteme olarak kendini göstermektedir. Ayrıca bu hakların yanı sıra, tüketicinin her zaman zararlarının giderilmesi için genel hükümler uyarınca tazminat talebinde bulunması da mümkündür. Tüketici bahsi geçen bu dört haktan birine başvurma olanağına sahiptir. Fakat bu hakkını zamanaşımına uygun şekilde kullanması gerekmektedir. Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi haklarından birinin seçilmesi durumunda bu doğrultudaki talebin satıcıya, üreticiye veya ithalatçıya yöneltilmesinden itibaren azami otuz iş günü, konut ve tatil amaçlı taşınmazlarda ise altmış iş günü içinde yerine getirilmesi zorunludur” diye konuştu.
‘CAYMA HAKKI 14 GÜNE ÇIKARILDI’
Başkan Salman, “Tüketici hukukunda cayma hakkı nedir önce bunu cevaplayalım. Tüketicinin cayma hakkı, tüketim kültürünün teknoloji çağında getirdiği seçenekler ve pazarlama taktikleri arasında seçme hakkını sağlıklı bir şekilde kullanamayan tüketiciler için öngörülmüş bir olanaktır. Yeni düzenleme ile en önemli değişikliklerden biri ‘’cayma hakkı’’na yönelik değişiklikler olmuştur. Cayma Hakkına bazı istisnalar getirilmiş ve özellikle teknolojik ürün satın alımlarında cayma hakkı kaldırılmıştır. Yeni düzenlemelerden önce mesafeli satış sözleşmesine göre satın alınan ürünlerde 14 gün içinde sebepsiz koşulsuz iade hakkı mevcut iken yeni düzenleme ile bunun önüne geçilmiştir. Tüketicinin ödediği bedel önce e- ticaret sitesinin uhdesine geçip daha sonra satıcıya aktarılıyorsa bu durumda tüketici direkt olarak e-ticaret sitesinden cayma hakkını kullanabilmektedir. Bu çerçevede cayma hakkının kullanımında malın iade süresi yeni düzenlemeler ışığında 10 günden 14 güne çıkarıldı fakat bu husus 1 Ocak 2024 itibariyle yürürlüğe girecektir. Sözün özü tüketicilerimiz, bir sorun ile karşılaştıklarında yasal haklarını muhakkak kullanmalı. Bunun içinde hakları nedir onları iyi bilmeli” diyerek açıklamalarını tamamladı. Arif ÖZTOK
